Sociale stratificatie is een richting van de sociologie, waarin de samenleving wordt gezien als een complex van onderling verbonden lagen. In de moderne sociale stratificatie worden multidimensionale modellen van de klassenhiërarchie gebruikt.
Sociale stratificatie is een concept in de sociologie dat de samenleving als een gelaagde structuur beschouwt.
De opdeling van de samenleving in lagen
Aanvankelijk werd in de geologie de term "stratificatie" gebruikt om naar verschillende lagen van de aarde te verwijzen. In de dwarsdoorsnede ziet de aardlaag eruit als een veelvoud van lagen sedimentair gesteente die op elkaar zijn gelegd. Op deze manier vertegenwoordigt de samenleving in de sociologie verschillende sociale lagen die van elkaar verschillen in status en welvaart.
Bij sociale stratificatie is het gebruikelijk om de samenleving op te delen in lagen, afhankelijk van indicatoren van consumptie, vrije tijd, macht, onderwijs en welzijn. Dergelijke lagen zijn gerangschikt in een strikte hiërarchische volgorde.
Het eenvoudigste voorbeeld van sociale stratificatie is de opdeling van de samenleving in massa's en elites, waartussen ongelijkheid bestaat. Bovenaan de hiërarchie staan de "ingewijden" en de adel, hieronder de rest.
De moderne sociologie maakt gebruik van meerlagige en multidimensionale stratificatiemodellen. Het biedt de mogelijkheid dat een persoon van de ene laag naar de andere gaat (de zogenaamde "sociale mobiliteit").
Een van de grondleggers van sociale stratificatie was W. L. Warner. Hij was geïnteresseerd in de mening van mensen uit verschillende sociale klassen over elkaar en bouwde een model op waarbij de moderne samenleving in verschillende lagen is verdeeld, van rijke aristocraten tot werklozen en zwervers.
Stratificatie en openbare "filters"
Historisch gesproken spreekt stratificatie over de stijfheid van de "filters" die werden gebruikt om de sociale mobiliteit te beperken. In de hoogtijdagen van de slavernij konden mensen van één laag simpelweg fysiek niet door de hiërarchie heen breken. Zelfs nu zijn er in India kasten waarvan de vertegenwoordigers nooit managers of werknemers van banken zullen worden - het enige waar ze tevreden mee kunnen zijn, is het verzamelen van dode dieren en het verwerken van huiden.
