Marxisme is de naam van de politieke, economische en filosofische leer, die is gebaseerd op de materialistische theorie van het universum. Deze leer is genoemd naar de oprichter, de Duitse filosoof Karl Marx. Samen met zijn gelijkgestemde econoom Friedrich Engels ontwikkelde Marx een materialistisch begrip van geschiedenis, economie en de leer van het communisme. Het marxisme was de enige in de Sovjet-Unie erkende tak van de filosofie.
Gebruiksaanwijzing
1
Het marxisme ontstond in de jaren 40 van de 19e eeuw, toen er in de meest ontwikkelde Europese landen een scherpe strijd was tussen de bourgeoisie en het proletariaat. Opstanden onder arbeiders overspoelden Europa. Het probleem van de relaties tussen klassen baarde toen heel veel zorgen. Er waren allerlei geheime genootschappen, waarvan de leden probeerden te beslissen hoe sociale rechtvaardigheid tot stand kon worden gebracht. Een van deze organisaties - de "Society of Communists" - is in Londen opgericht door Duitse immigranten. In 1847 traden Karl Marx en Friedrich Engels toe. Een jaar later verscheen een van de fundamentele werken van de nieuwe filosofie, het Manifest van de Communistische Partij.
2
In het algemeen bevatte dit document een programma voor de overgang van kapitalisme naar socialisme. Het Communistisch Manifest sprak over de naderende dood van het kapitalisme. Het programma omvatte tien punten: de onteigening van grondbezit, een progressieve belasting, de afschaffing van het erfrecht, de verbeurdverklaring van de eigendommen van de rebellen, de centralisatie van het vervoer, enz.
3
Een nieuwe filosofische beweging is niet van de grond af ontstaan. Over waar het vandaan kwam, een volgeling van Duitse denkers V.I. Lenin vertelde in zijn werk 'Drie bronnen en drie componenten van het marxisme'. Als bronnen wijst hij op de klassieke Duitse filosofie, de Engelse politieke economie en het Franse utopische socialisme. Als componenten wijst hij op de materialistische filosofie, de politieke economie en de theorie van het wetenschappelijk communisme.
4
Elk filosofisch systeem moet anders zijn dan het vorige. In de marxistische theorie was het nieuwe het materialistische begrip van alle natuurlijke en sociale processen, het idee van de menselijke samenleving als een enkel organisme, waarin een voortdurende strijd is tussen productiekrachten en productieverhoudingen. De theorie van sociale ontwikkeling is gebaseerd op de tegenstelling tussen deze twee componenten. De eigendomsvormen die in een bepaalde samenleving worden aangenomen, bepalen alle andere aspecten van zijn leven - indeling in klassen, politiek, staatsstructuur en rechten, morele principes en nog veel meer. De opeenstapeling en verergering van tegenstellingen tussen degenen die rijkdom creëren en degenen die ze gebruiken, leidt tot revolutie.
5
Het fundamentele principe van de marxistische economie is de theorie van de meerwaarde. Dit zeiden de voorgangers van Marx en Engels. Volgens Marx komt de meerwaarde niet voort uit de warencirculatie of uit een verkooppremie. Het komt alleen voort uit de waarde van het vermogen om te werken, dat de kapitalist op de arbeidsmarkt aantreft. De voorgangers van Duitse denkers definieerden meerwaarde als huur of winst. Tegelijkertijd is arbeid niet een handelsartikel in alle sociaal-economische formaties, maar alleen als de waarde ervan wordt bepaald.
6
De filosofische en politieke opvattingen van K. Marx en F. Engels worden weerspiegeld in hun fundamentele werken. De belangrijkste en meest omvangrijke is Capital, dat het handboek is geworden van vertegenwoordigers van vele sociaal-economische bewegingen van de linkervleugel. Het marxisme, dat in tegenspraak was met de officiële ideologie van de meeste Europese samenlevingen, vond veel aanhangers. Deze theorie had veel aanhangers in de politiek en in de wetenschap. In Rusland kwam deze trend grotendeels tot stand dankzij G.V. Plechanov, die Capital vertaalde. De trouwe volgelingen van Marx waren de bolsjewieken. In de Sovjet-Unie was het marxisme een staatsideologie.
7
Sommige bepalingen van de marxistische theorie hebben hun relevantie nu behouden. Het veroorzaakt echter een constant debat tussen historici en politicologen. Sommigen zijn van mening dat deze leer in sommige perioden van het bestaan van de USSR en andere landen van het socialistische kamp onjuist was. Anderen zijn van mening dat het op zichzelf vicieus is en een poging om het in praktijk te brengen leidde tot de ijdele dood van miljoenen mensen.
